W poniedziałek informowaliśmy o nowym obowiązku jaki spadł na właścicieli koni i stajni w Polsce. Nowa ustawa o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt nałożyła na nich pewne obowiązki z rygorem ich wykonania w ciągu najbliższych 3 miesięcy.

 

 

O przybliżenie tematu oraz kwestii ciążących na właścicielach koni, oraz właścicielach stajni wynikających z ustawy z dnia 4 listopada 2022 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt, poprosiliśmy panią Anetę Herod, Naczelnik Wydziału Departament Ewidencji Producentów i Rejestracji Zwierząt w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

 

ŚK – Pani Naczelnik, kto po wprowadzeniu w życie nowej ustawy o identyfikacji i rejestracji zwierząt będzie prowadził bazę danych koni w Polsce?

 

Anna Herod - Zgodnie z Ustawą o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt z dnia 4 listopada 2022 roku i Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2016/429 z dnia 9 marca 2016 roku od dnia 6 stycznia 2023 roku Bazę Danych Koniowatych w Polsce prowadzi Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, jako jeden z elementów prowadzonej Komputerowej Bazy Danych

 

 

ŚK – Czy w związku z tym faktem ARiMR przejmie również kwestie identyfikacji, opisów i wydawania paszportów koni:

 

A.H. - W tej kwestii nic się nie zmieniło. Obowiązki te ustawodawca nałożył na działające do tej pory podmioty, to jest na Polski Związek Hodowców Koni i inne uprawnione związki. Dotychczasowe dane z prowadzonej do tej pory bazy danych przez Polski Związek Hodowców Koniowatych zostaną przekazane do Agencji. Następnie wybrane informacje będą przekazywane przez poszczególne związki do Komputerowej Bazy Danych ARiMR. Mam na myśli takie dane jak np.: numer UELN, numer transpondera, nazwa, płeć, data urodzenia, data wydania dokumentu, informacja czy koniowaty jest przeznaczony do uboju, dane z dokumentu identyfikacyjnego koniowatego.

 

 

ŚK - Czy może nam Pani krótko i w przystępny sposób powiedzieć, co powinni zrobić zgodnie z wymogami ustawy właściciele koni, a co właściciele stajni? Czy konieczność uzyskania przez właściciela konia numeru ewidencyjnego EP – numeru producenta, oznacza, że staje się on w bazie danych „producentem końskiego mięsa”?

 

A.H. – Zacznę może od drugiego pytania. Otrzymaliśmy już w tej kwestii sporo zapytań. Kwestię wpisu do ewidencji producentów i nadania numeru identyfikacyjnego, regulują przepisy ustawy 18 grudnia 2003 roku o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności. Jak sama nazwa wskazuje, jest to ustawa, która m.in. reguluje kwestie związane z prowadzeniem krajowego systemu ewidencji producentów. Zatem w rozumieniu przepisów, wpisowi do ewidencji producentów podlega producent. Ustawa definiuje, iż producentem jest: producent rolny, beneficjent programów rybackich, posiadacz zwierzęcia, organizacja producentów, podmiot prowadzący zakład utylizacyjny oraz potencjalny beneficjent. Wpis do ewidencji producentów właściciela koniowatego odbywa się wyłącznie z faktu, że dysponuje on tytułem własności do posiadanego koniowatego.

By przybliżyć obowiązki wynikające z ustawy warto wiedzieć, że wspomniana ustawa wprowadza definicje właściciela koniowatego i posiadacza koniowatego. Właścicielem jest osoba lub osoby fizyczne albo prawne, które posiadają tytuł prawny do zwierzęcia koniowatego. Posiadaczem natomiast jest „podmiot” będący osobą fizyczną lub prawną, która odpowiada za koniowate, również w przypadkach kiedy ta odpowiedzialność jest czasowa, z wyłączeniem lekarzy weterynarii.

 

 

ŚK – Czyli właścicielem w myśl ustawy jest faktyczny właściciel lub właściciele konia a jego posiadaczem powiedzmy właściciel stajni, ośrodka jeździeckiego lub pensjonatu dla koni?

 

A.H. - Dokładnie tak sprawa wygląda. W związku z tym ustawodawca przewidział dla właściciela i dla posiadacza konkretne role. Zacznijmy od właściciela. Zaleca się by wystąpił on do ARiMR, wypełniając wniosek o nadanie numeru identyfikacyjnego producenta. Dzięki temu otrzyma dostęp do Komputerowej Bazy Danych ARiMR i wgląd do danych swoich koni. Posiadacz koniowatego, czyli podmiot prowadzący stajnię, pensjonat, zobowiązany jest oprócz wystąpienia o nadanie numeru identyfikacyjnego producenta i zarejestrowania siedziby stada do zgłoszenia numerów UELN wszystkich koniowatych, które w jego stajni przebywają.

 

 

ŚK – Codziennością większości właścicieli koni jest utrzymywanie ich w stajniach pensjonatowych. Czy formalności związane z uzyskaniem numeru EP nie może w imieniu właściciela konia dokonać właściciel stajni pensjonatowej?

 

A.H. - Tak jak już wspomniałam wcześniej właściciel koniowatego może uzyskać w ARiMR numer identyfikacyjny producenta i musi tego dokonać samodzielnie. Natomiast zgłoszenie konia do rejestru, w typie „przypisanie do siedziby stada” to obowiązek dla posiadacza koniowatego. Tak więc, na właścicielu pensjonatu spoczywać będzie obowiązek zgłoszenia numerów wszystkich koniowatych, które stacjonują w pensjonacie. Ustawodawca dopuścił możliwość, by wszelkie inne zgłoszenia dotyczące konia dokonał właściciel stajni. Posiadacz koniowatego, który nie jest właścicielem ani jednym z właścicieli zwierzęcia, działając zgodnie z przepisami zawartymi w art. 3 Rozporządzenia UE 2021/963, może tego dokonać w imieniu właściciela lub właścicieli albo ich przedstawiciela. Niezbędne jednak będzie dołączenie do wniosku sporządzonej między nim a właścicielem umowy.

 

 

ŚK – Umowy pensjonatowej?

 

A.H.- Agencji nie interesują kwestie cywilnoprawnych umów pomiędzy stronami. Istotne, by występujący w imieniu właściciela posiadacz koniowatego działał w oparciu o upoważnienie i w imieniu właściciela lub właścicieli. Stąd konieczność dołączenia dokumentu, który to potwierdzi i który będzie zawierał informacje do jakich zdarzeń to upoważnienie jest ważne.

 

 

ŚK – Czy możemy wobec tego podać wachlarz zdarzeń, które posiadacz konia może zgodnie z zawartą umową zgłosić do ARiMR w imieniu właściciela?

 

A.H. - Proszę bardzo. Wachlarz zdarzeń jest dosyć szeroki i obejmuje: zgłoszenie koniowatego do rejestru w typie: urodzenie, zgłoszenie przemieszczenia koniowatego na terytoriom kraju i poza nim, zgłoszenie padnięcia, zabicia, uboju koniowatego, zgłoszenie nadania nazwy koniowatemu lub zmiany jego nazwy. Ponadto wniosek o wydanie duplikatu, zastępczego dokumentu identyfikacyjnego oraz tymczasowego dokumentu identyfikacyjnego. A także zgłoszenie koniowatego, urodzonego w Polsce, wpisanego do księgi prowadzonej w innym kraju członkowskim UE. Tutaj jednak uwaga: tego zgłoszenia dokonuje się we właściwym związku, nie w ARiMR, podobnie jak zgłoszenie przemieszczenia z UE i spoza UE. Zgłoszenie składane wyłącznie przez właściciela koniowatego to zgłoszenie zmiany właściciela koniowatego. Wynika to z przepisów ustawy i zakresu formularzy, o których mowa w rozporządzeniu MRiRW w sprawie dokonywania zgłoszeń, składania wniosków lub przekazywania informacji do komputerowej bazy danych.

 

 

ŚK – Przejdźmy może do technicznej strony zagadnienia, czyli tego jak można owe ustawowe obowiązki czy zalecenia wykonać. Jedną z dróg jest wizyta w powiatowych biurach ARiMR. Drugą skorzystanie z elektronicznej możliwości dostępnej na stronie internetowej ARiMR.

 

A.H. - Wpis do ewidencji producentów oraz związany z nim numer identyfikacyjny, można uzyskać składając wniosek o wpis do ewidencji producentów do kierownika biura powiatowego ARiMR, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania producenta. Wniosek można złożyć osobiście, przesłać pocztą lub za pośrednictwem e-PUAP. Formularze wniosku o wpis do ewidencji producentów wraz z załącznikami dostępne są: w biurach powiatowych i oddziałach regionalnych ARiMR oraz na stronie internetowej Agencji.
Po nadaniu numeru identyfikacyjnego właściciel koniowatego otrzyma możliwość wnioskowania o nadanie loginu i hasła do Komputerowej Bazy Danych ARiMR. Jest to o tyle ważne, że zgodnie z przepisami ustawy o identyfikacji i rejestracji zwierząt (art. 74) posiadacze koniowatych są zobowiązani zgłaszać działalność oraz inne wnioski i zgłoszenia dotyczące koniowatych tylko w formie elektronicznej, korzystając z aplikacji IRZplus – nie ma możliwości złożenia dokumentów w formie papierowej. Następnie za pośrednictwem aplikacji IRZplus należy zgłosić siedzibę stada, czyli miejsce w której przebywają konie. Pod pojęciem tym ustawodawca ma na myśli miejsce, gdzie prowadzi się: chów i hodowlę, wypas zwierząt, miejsce gromadzenia zwierząt, targ lub wystawę, pokaz, konkurs zwierząt, miejsce gdzie prowadzi się obrót zwierzętami, pośrednictwo w tym obrocie lub skup zwierząt, miejsce gdzie dokonuje się uboju zwierząt pochodzących z innych siedzib stada w celu produkcji mięsa lub na użytek własny oraz najważniejsze zgłosić zwierzęta do rejestru. Na wszystkie te czynności posiadacze koniowatych mają 3 miesiące od dnia wejścia w życie ustawy o identyfikacji i rejestracji zwierząt.
Natomiast, ustawodawca w przypadku właścicieli koniowatych nie będących posiadaczami koniowatych, czyli tych którzy swoje konie trzymają np. w pensjonatach przewidział możliwość dokonywania niektórych zgłoszeń w formie papierowej na formularzach udostępnionych na stronie internetowej Agencji do dnia 31 grudnia 2025 roku. W tym miejscu zachęcam do zapoznania się z informacjami oraz materiałami zamieszczonymi na stronie internetowej ARiMR, w zakładce Obowiązki posiadacza zwierząt, które szczegółowo odnoszą się do poruszanych kwestii.

 

 

ŚK – W ramach krótkiego podsumowania tego co do tej pory sobie powiedzieliśmy widać, że ustawodawca dorzucił sporo obowiązków właścicielom stajni. Muszą oni, jeśli jeszcze do tej pory tego nie zrobili, uzyskać numer EP, uzyskać numer stada oraz zarejestrować w Agencji wszystkie przebywające w jego stajni konie. Właścicielowi konia (jeśli nie jest właścicielem stajni) ustawodawca zaleca jedynie, żeby uzyskał numer EP. Na to wszystko ustawodawca dał 3 miesiące począwszy od 6 stycznia. To trochę nierówne traktowanie. A co się stanie, jeśli właściciel konia nie zechce wystąpić o nadanie numeru EP i nie podpisze z właścicielem stajni żadnej umowy na zgłaszanie Agencji zdarzeń związanych z jego koniem?

 

A.H. - Ustawa o systemie IRZ nie ma przepisu, który narzucałby na właściciela koniowatego ten obowiązek wprost, ale jest wiele przesłanek, które na to wskazują. Ustawa o systemie ewidencji producentów stanowi w art. 11 ust 3 pkt 1, że posiadacze zwierząt składają wniosek o nadanie numeru identyfikacyjnego producenta nie później niż w dniu złożenia wniosku o nadanie numeru siedzibie stada. W przypadku właściciela koniowatego zaleca się, że wystąpi on o nadanie numeru identyfikacyjnego producenta w dniu zgłoszenia informacji o koniowatym do komputerowej bazy danych prowadzonej na podstawie ustawy z dnia 4 listopada 2022 o systemie IRZ. Jeśli właściciel zarejestruje się jako producent, to ARiMR będzie posiadać wiedzę o tym, kto jest właścicielem zwierzęcia i w każdej chwili może do niego wystąpić o wyjaśnienia, jeśli nie uzyska ich od posiadacza koniowatego. Wówczas korzystnie dla właściciela jest mieć w bazie numer identyfikacyjny producenta oraz mając dostęp do danych swoich zwierząt. Mając na uwadze powyższe widać, że na obydwu podmiotach ciążą obowiązki związane z informowaniem ARIMR o zdarzeniach. A zatem jeśli właściciel, jako moim zdaniem ten ważniejszy – bo władający koniem, „nie dogada się” z posiadaczem, który zgłaszałby w jego imieniu zdarzenia, to jest zobowiązany sam je zgłaszać. Żeby to zrobić i złożyć jakiekolwiek zdarzenie do komputerowej bazy danych, musi mieć nadany numer identyfikacyjny producenta. Poza tym to właściciel dysponuje większą na temat miejsc przemieszczania koniowatego, bo „nie musi tłumaczyć się” właścicielowi pensjonatu, gdzie i na jak długo zabiera zwierzę. Ale jeśli podejmuje decyzję o przewozie koniowatego na dłużej niż 30 dni, to musi poinformować ARIMR o miejscu, gdzie przemieścił zwierzę. Czyli. musi mieć nr identyfikacyjny, żeby do nas złożyć zgłoszenie. Ponadto cała ustawa o systemie IRZ zawiera przepisy, w których jest jednoczesne odniesienie do właściciela koniowatego, jak i posiadacza koniowatego będącego podmiotem, o którym mowa w art. 3 rozporządzenia 2021/963. W oparciu o Art. 37 ustawy o systemie IRZ Agencja może zarówno właściciela, jak i posiadacza koniowatego wezwać do udzielenia informacji o zwierzęciu. O tym już wcześniej mówiłam.

 

 

ŚK – Czy są jakieś sankcje, na które może narazić się oporny właściciel konia?

 

A.H. - Oczywiście. To raczej normalna sytuacja, kiedy ustawodawca przewiduje system kar dla osób nie wywiązujących się z postanowień jakiejś ustawy. Podobnie jest i teraz. Jest w ustawie kilka artykułów, które przewidują dla osób uchylających się od swoich ustawowych obowiązków kary grzywny.

 

 

ŚK – W środowisku właścicieli koni i właścicieli stajni dosyć mocno formułowana jest obawa, ze ARiMR uzyska dzięki ustawie z dnia 4 listopada 2022 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt olbrzymią wiedzę, która może posłużyć do potencjalnego naliczania dodatkowych danin na rzez Państwa. Czy te obawy mają jakiekolwiek uzasadnienie?

 

A.H. - Powiem szczerze, że zdajemy sobie z tego sprawę, bo podobnie było przy wielu innych programach. Jak do tej pory obawy te się jednak nie sprawdziły. Przecież ARiMR nie jest miejscem gdzie kreuje się politykę podatkową naszego państwa. Poza tym Agencja jest instytucją, która obsługuje wnioski rolników i wypłaca pomoc ze środków krajowych i unijnych. Wiele naszych programów służy pomocą i wsparciem, w tym również finansowym, producentów. Podobnie jest i w tym przypadku, z informacji dotyczących prac nad planem strategicznym wiemy, że przewidywane jest wsparcie dla koni w ramach ekoschematów.

 

 

ŚK – Dziękuję serdecznie za rozmowę i wyjaśnienia meandrów ustawy z dnia 4 listopada 2022 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt. Mam nadzieję, że nasi czytelnicy, bogatsi o wnioski z lektury naszej rozmowy rozwieją swoje wątpliwości.

 

A.H. - Mam nadzieję, że temat stał się dzięki tej rozmowie bardziej zrozumiały dla środowiska związanego z końmi i jeździectwem. Służę pomocą, jeśli trzeba będzie jeszcze wyjaśniać jakieś kwestie związane z tym tematem.